Ծեր Պաիսիոս Աթոսացի Խրատներ 3

 

(1924-1994 թթ.)

Խրատներ

 

Երբ մարմնի աչքերը փակվեն, ու հոգու աչքերը բացվեն, այնժամ պիտի տեսնենք բաներ, որ մեզ զարմացնելու են: Մյուս կյանքում զարմանալի շա՜տ բաներ ենք տեսնելու:

…

Ժամանակ կա, երբ քո աշխատանքն Աստծուն պիտի մատուցես, բայց ժամանակ էլ կա, երբ պիտի հասկանաս քո հոգևոր աշխատանքը` թե ի՛նչ ես կարդում, ի՛նչ ես անում:

…

Աղքատ մարդիկ, ովքեր զրկանքի մեջ են և ուտելու բան չունեն, եթե չտրտնջան, ապա Աթոսի կամ խցակյաց ճգնավորներին հավասար նույն վարձքը կունենան, որովհետև վերջիններսիրենց կամքով են ճգնում, և դա նրանց հոգևոր աշխատանքը շատ է թեթևացնում: Ենթադրենք, եթե ես ինչ-որ բան եմ անում, ապա իմ կամքով եմ անում, իսկ դա օգնում է, որ դժվարությունն այնքան էլ չզգամ: Մինչդեռ այդ դժբախտներն ակամա են քաղցում ու դրա համար էլ շատ են տառապում: Այդ իսկ պատճառով Աստված նրանց կարող է ճգնավորներից է՛լ ավելի մեծ վարձք տալ:

…

Ուրիշների ամենամեծ փորձությունը մեզ համար լավագույն դեղն է: Ինչ խնդիր էլ որ ունենամ, երբ մտածում եմ, թե այդ մարդիկ ինչպես են տառապում, փառք եմ տալիս Աստծուն: Ես էլ կարող էի անդամալույծ լինել ու բոլորովին չկարողանայի շարժվել: Այդ ժամանակ ի՞նչ պիտի անեի: Փա՜ռք Աստուծո, հիմա թագավորի պես եմ:

…

Մեր վանական կյանքն առ Աստված շարունակական փառաբանություն պիտի լինի:

…

Երբ Աստված կանխասում է, մարդն էլ պետք է ուշադիր լինի. եթե մարդն անհոգ գտնվի ու փոխվի, Աստված էլ է փոխվում: Աստուծո կանխասացության ելքը նաև մարդուց է կախված:

…

Ցավդ ապրիր այնպես, կարծես թե այն գոյություն չունի:

…

Այսօր շատերն են գալիս վանական դառնալու, սակայն թթխմոր չկա: Ավանդությունից ենք հեռացել: Չենք փորձում սրբերին նմանվել: Ինքներս մեզ պետք է սրբերի հետ համեմատենք: Մենք չպիտի նայենք նրանց, ովքեր փոքր կամ մեծ կրքեր ունեն, և մեր անձերը չպիտի նրանց հետ համեմատենք:

…

Որքան ավելի ես հոգնում, այնքան ավելի շատ ես ուրախություն ու շնորհ ստանում Աստծուց:

…

Երբ Աստված իր սերը տալիս է մարդուն, նա չի դիմանում, վայր է ընկնում: Այնժամ ուրիշ ոչինչ չի ուզում, ցանկանում է ամեն ինչ թողնել ու մի քարանձավի մեջ փակվել:

…

Պետք է իմանալ, որ դիվական ներգործության հարձակումը ինչ-որ իմաստով Աստուծո նվերն է մեղանչողին, որպեսզի նա ապաշխարի, խոնարհվի ու փրկվի: Սակայն երբ մարդը կատարյալ կարծրություն և անզեղջություն ունի, ապա այդ ժամանակ սատանայի կողմից հարձակման չի ենթարկվում, որովհետև Աստված տեսնում է նրա կատարյալ կարծրությունը:

…

Առաջ երբ ասում էի Հիսուսի աղոթքը[1], քուն էի մտնում, և աղոթքը շարունակվում էր: Արթնանում էի, և աղոթքը կանգ չէր առնում: Իսկ հիմա մարդկանց խնդիրներով եմ ապրում:

…

Մի ուսանող Հնդկաստան էր գնացել ու երեքուկես տարի ապրել էր այնտեղ` տարբեր կրոններով ու մոգությամբ զբաղվելով: Նա ուզեցել էր գտնել, թե կրոններից որի մեջ է ճշմարտությունը: Ի վերջո մեծահամբավ մի կախարդի էր այցելել և ապշելով` նրանից լսել էր հետևյալը.  

-Ինչու՞ ես այստեղ եկել: Այն, ինչ փնտրում ես, Ուղղափառության մեջ կգնես. այնտեղ է լույսը: Սուրբ Լեռ (Աթոս) գնա և «Ֆիլոկալիա»[2] ընթերցիր: Փնտրածդ այնտեղ կգտնես:

            Ուսանողը շլացել էր` չսպասելով, որ այդ ամենը կախարդից կլսի: Հունաստան վերադառնալով` նա Սբ. Լեռ եկավ ու ամեն բան պատմեց ինձ:

…

Մարդու հոգևոր վիճակին համապատասխան` փորձությունը մտքեր է բերում նրան:

…

Որպեսզի մեր գործարանը (այսինքն` միտքը) չար մտքեր արտադրելուց դադարի, խորամանկություն չպիտի ունենա: Այդ ժամանակ է, որ մարդը հոգևոր առողջություն ունի:

…

Անհրաժեշտություն է, որ մարդն իր մեջ Քրիստոսին ընդունի: Հակառակ դեպքում նա դատարկ է:

…

Ամենահեշտ ու ամենակարճ ճանապարհը հնազանդությունն է: Հնազարդության մեջ առաջնորդողը Շնորհն է:

…

Կատարելությունը մյուս կյանքում էլ է շարունակվում:

…

Շատ դեպքերում փորձություններ կան, որ Աստուծո կողմից են, սակայն սատանան էլ է միջամտում և իրավիճակն ավելի գորշ է դարձնում: Դժվարը դա է:

…

Դևեր կան, որ մարդուն չեն թողնում, որ խոսի, և կան այնպիսիք, որ չեն թողնում, որ մարդը խոստովանահոր խորհուրդները լսի:

…

Երբ մարդը հոգևոր առաջընթաց է ապրում, իր մեջ ուրախություն, խաղաղություն ու գոհունակություն ունի:

…

Որպեսզի կարողանանք ճիշտ օգնել մարդկանց` հոգևոր դառնալու, չպետք է նրանց անիրավենք: Մարդկանց անիրավում ենք, երբ ուզում ենք նրանց մեզ նման դարձնել, երբ նրանց տալիս ենք այն կերակուրը, որը մենք ենք ուտում, հաշվի չենք առնում նրանց տրամադրությունը, նրանց ծարավը, նրանց  քաղցը:

…

Եթե մեր կյանքի մեջ հետևողականություն լինի, ապա արևի ետևն էլ թաքնվենք` մարդիկ մեզ կգտնեն:

…

Քրիստոսը խղճալու է աշխարհին` այն վիճակում, ինչին որ այն հասնելու է[3], և մի նշան է հայտնելու: Այդ նշանը Երկրորդ Գալուստը չէ:  Դրանից հետո անհավատ մարդ չի լինելու. բոլորը Քրիստոսին են հավատալու, սակայն այդ հավատն արժեք չի ունենալու:

…

Աշխարհը խենթանալու է. ժամանակ է գալու, երբ մարդիկ ոչ թե դռներից, այլ պատուհաններից են տուն մտնելու (այլաբանորեն` անտեղի բաներ են անելու): Իսկ նրանց, ովքեր դռներից են մտնելու, ասելու են.

-Ահա՛ խենթերը:

…

Երբ աշխատեք, ձեռքերը գործի մեջ թող լինեն, իսկ միտքը` առ Աստված: Ժամը մեկ դադար առեք, մի քիչ աղոթեք, իսկ հետո կրկին աշխատանքով զբաղվեք: Բացված գիրք ունեցեք խցում. ներս մտեք, մի քիչ ընթերցեք, որպեսզի միտքը հավաքվի, և նորից աշխատեք:  Ապա մի քիչ տերողորմյայով[4] աղոթք արեք ու կրկին` աշխատանք: Մենք` վանականներս, աշխարհականների պես չէ, որ պիտի աշխատենք:

…

Մի քահանա դժգոհելով ինձ ասաց, որ փոքր ծուխ ունի`ընդամենը հարյուր հոգի: Նրան պատասխանեցի.

-Մեկ մոնթի երկու ծերեր չեն հերիքում. մեկի կարիքն առավոտյան ունի, մյուսինը` երեկոյան: Իսկ դու ասում ես` հարյուր հոգին քի՞չ է:

…

Երբ մարդն իր սխալն ընդունում է, դա կես առաջընթաց է: Մեծ բարիք է, երբ մարդը ճանաչում է իր տկարությունը և ջանում է ուղղվել: Այսպիսին ավելի լավն է նրանից, ով շատ է պայքարում, սակայն իր տկարությունները չի խոստովանում:

…

Եթե շարունակ մտային աղոթքն[5] ասեինք, ու մեր միտքն աղոթքի մեջ լիներ, ապա մարմնական խորհուրդները չէին կարողանա մեզ վնասել:

…

Չպիտի ասենք, թե ուզում ենք սիրել Քրիստոսին, այլ պետք է ասենք, որ ուզում ենք Նրան չվշտացնել: Աղոթքի մեջ Քրիստոսին սիրելու խնդրանքը հանդգնության պես մի բան է:

 

Ծեր Պաիսիոսին պատմում են անտեղի մի բանի մասին, որ մեկ ուրիշն էր ասել: Ծերն առանց դատելու պատասխանում է.

-Ո՞վ գիտե, թե ինչ մտքով է դա ասել:

 Մեկ ուրիշ անգամ, երբ նրան պատմում են մի վանականի հետ կապված որոշ դեպքի մասին, ծերը, իմանալով հանդերձ պատահարի պատճառը, միայն ասում է.

-Ո՞վ գիտե Աստուծո դատաստանները:

…

 

Ծեր Պաիսիոսը կատակելով ասել է.

-Մեր ծռությունները մի կողմ դրած` մնացած ամեն ինչ նորմալ է:

 

 

Աղբյուր: Από την ασκητική και ησυχαστική αγιορείτικη παράδοση, Άγιον Όρος 2011.

Թարգմանությունը հունարենից` հայր Հերոնիմոս Մայիլյանի

 

 

[1] Այսինքն` Տե՛ր Հիսուս Քրիստոս ողորմյա ինձ (թրգմ.):

[2] «Ֆիլոկալիա»` հունարենից թարգմանաբար նշանակում է «բարեսիրություն», «սեր բարու կամ գեղեցիկի նկատմամբ» (ռուս.` Добротолю́бие): Այսպես է կոչվում սբ. Հայրերի երկերի ծաղկաքաղ ժողովածուն` նվիրված աղոթքի և ճգնակեցության հարցերին (թրգմ.):

[3]Նկատի ունի աշխարհի ծայրաստիճան մեղավոր վիճակը (թրգմ.):

[4]Տերողորմյա` սովորաբար բրդյա թելից գործված հատուկ համրիչ` որով Հիսուսի աղոթքն են ասում և երկրպագություններ անում ուղղափառ վանականները (թրգմ.):

[5]Նույն Հիսուսի աղոթքը` երբ ասվում է ոչ թե շուրթերով, այլ մտքում` սևեռված ուշադրությամբ (թրգմ.):

 

 

 

 

Ծեր Պաիսիոս Աթոսացի

 

դևեր խոստովանահոր խորհուրդներ մտային աղոթք Տերողորմյա